Đau bả vai: Nguyên nhân, chẩn đoán và các phương pháp điều trị

Bả vai nằm ở đâu?

Bả vai được hình thành bởi sự phát triển và kết hợp của một số cơ và cấu trúc trong khu vực vai bao gồm:

• Cơ tam đầu: Là một cơ lớn nằm trên lưng và vai, tạo thành hình dạng tam giác. Phần trên và giữa của cơ tam đầu có vai trò quan trọng trong tạo hình và định hình bả vai.
• Cơ hình thoi: Là hai cơ nằm bên dưới cơ tam đầu có vai trò chính trong việc kéo vai về phía sau và giúp tạo hình bả vai.
• Cơ delta: Là một cơ lớn bao quanh vai và có ba phần: phần trước, phần giữa và phần sau. Phần trước và phần giữa của cơ delta cung cấp sự định hình và độ lớn cho bả vai.
• Cơ nhị đầu: Là cơ chạy dọc theo phía trước của cánh tay và có ảnh hưởng đến hình dạng và sự phát triển của vai.
• Xương vai: Hay còn gọi là xương bả vai là xương lớn nằm ở phần trên của cánh tay và kết nối với xương ngực thông qua khớp vai.

Các cơ và cấu trúc trên hoạt động cùng nhau để tạo nên bả vai ở người. Tuy nhiên, sự phát triển và hình dạng của bả vai cũng có thể phụ thuộc vào yếu tố di truyền, cường độ tập luyện và mức độ phát triển cơ bắp của mỗi người. Bởi vì có một loạt cơ, gân và dây chằng phức tạp bao quanh xương bả vai và các khớp này, do đó tổn thương ở bất kỳ phần nào của hệ thống cơ và xương này dẫn đến đau.

Một số tình trạng gây ra cơn đau quy đầu, xảy ra ở bả vai nhưng do vấn đề ở bộ phận khác của cơ thể.

Đau bả vai do các vấn đề về xương khớp

Đau bả vai có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các vấn đề về xương khớp sau:

• Viêm khớp: Các bệnh viêm khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp tự phát thiếu niên, hoặc viêm khớp gút có thể gây đau và viêm ở khớp vai.
• Viêm bao hoạt dịch: Viêm bao hoạt dịch trong khu vực vai có thể gây đau và sưng.
• Hội chứng vai đông đặc: Đây là một tình trạng mà khớp vai bị giới hạn sự di chuyển và đau khi cố gắng di chuyển. Nguyên nhân chính là sự hạn chế di chuyển dẫn đến việc hình thành sẹo trong khớp vai, thường xảy ra sau chấn thương hoặc phẫu thuật.
• Thoái hóa khớp vai: Tổn thương hoặc thoái hóa xương khớp trong khớp vai có thể gây đau và khó chịu.
• Bong gân và căng cơ: Bong gân hoặc căng cơ xảy ra khi các cơ và mô liên kết trong khu vực vai bị tổn thương hoặc căng quá mức. Điều này có thể gây đau và khó di chuyển vai.
• Gãy xương: Gãy xương cánh tay (ví dụ: gãy xương cổ xương cánh tay) hoặc gãy xương vai có thể gây ra đau và sưng ở khu vực vai.

Đau bả vai do nguyên nhân cơ

Đau bả vai có thể do nhiều nguyên nhân từ cơ, bao gồm:

• Viêm cơ: Viêm cơ là một nguyên nhân phổ biến gây đau bả vai.
• Căng cơ: Căng cơ xảy ra khi cơ bắp trong khu vực vai bị căng hoặc kéo dài quá mức. Đây có thể là kết quả của hoạt động thể thao cường độ cao, tác động lực lượng quá mức hoặc tập luyện không đúng kỹ thuật.
• Cứng cơ: Khi cơ bắp vai trở nên cứng và mất sự linh hoạt, nó có thể gây ra đau và khó di chuyển vai. Cứng cơ có thể do bất kỳ nguyên nhân nào như căng thẳng, chấn thương, hoặc viêm.
• Kéo căng cơ: Khi cơ bắp vai bị kéo căng hoặc căng một cách không đều, có thể dẫn đến đau và khó chịu. Điều này có thể xảy ra khi bạn vận động sai cách hoặc thực hiện các động tác cường độ cao.
• Sự suy yếu cơ: Nếu các cơ bắp vai yếu hoặc không đủ mạnh, vai có thể không được hỗ trợ đúng cách và có thể gây ra đau và căng thẳng.
• Chấn thương cơ: Chấn thương cơ bắp vai, bao gồm căng thẳng, nứt hoặc rách cơ, có thể gây ra đau và hạn chế chức năng của vai.

Đau bả vai do nguyên nhân từ cơ thường được quản lý thông qua việc nghỉ ngơi, vận động nhẹ nhàng, nhiệt lượng, và thực hiện các bài tập giãn cơ và tăng cường cơ bắp. Tuy nhiên, nếu đau không giảm hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Đau bả vai do nguyên nhân tim

Đau bả vai có thể là một triệu chứng của các vấn đề tim mạch, bao gồm:

• Cơn đau thắt ngực: Đau thắt ngực (angina pectoris) là một triệu chứng phổ biến của bệnh mạch vành. Khi các mạch máu của tim bị hẹp hoặc tắc nghẽn, có thể gây ra cảm giác đau hoặc nặng nề lan tỏa từ ngực sang vai trái và cánh tay trái. Đau thắt ngực có thể xuất hiện sau hoạt động vận động hoặc trong tình huống căng thẳng.
• Đau vai không rõ nguyên nhân: Đôi khi, nguyên nhân đau bả vai không rõ ràng, và nó có thể là một triệu chứng không cụ thể của vấn đề tim mạch ví dụ như viêm màng ngoài tim hoặc vỡ động mạch chủ. Trong một số trường hợp, cảm giác đau có thể lan tỏa từ ngực sang vai và cánh tay mà không có các triệu chứng rõ ràng khác.

Nếu bạn gặp đau bả vai và nghi ngờ liên quan đến tim mạch, đặc biệt là nếu có các triệu chứng khác như khó thở, mệt mỏi, buồn nôn, hoặc cảm giác áp lực ở ngực, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Hãy gọi số cấp cứu hoặc đi đến bệnh viện gần nhất để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.

Đau bả vai do nguyên nhân phổi

Đau bả vai cũng có thể là một triệu chứng của một số vấn đề liên quan đến phổi, bao gồm:

• Viêm phổi: Viêm phổi có thể gây ra đau và khó thở kèm theo sự khó chịu và đau ở khu vực vai.
• Viêm màng phổi: Viêm màng phổi (Pleurisy)  gây ra các cơn đau có thể lan tỏa từ phổi đến vai, và thường càng tăng khi bạn thở sâu hoặc ho.
• Các vấn đề hô hấp khác: Một số vấn đề hô hấp khác như viêm xoang, viêm họng hoặc cảm lạnh cũng có thể gây đau hoặc khó chịu ở khu vực vai.
• Trong một số trường hợp nghiêm trọng, ung thư phổi, xẹp phổi hoặc thuyên tắc phổi cũng có thể gây ra các cơn đau ở bả vai

Các nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác gây ra đau xương bả vai trực tiếp hoặc do liên quan đến bao gồm:

• Đau cơ xơ hóa
• Tổn thương thần kinh
• Bệnh viêm loét dạ dày
• Viêm tụy
• Hội chứng đau cân cơ
• Sỏi bàng quang

Chẩn đoán nguyên nhân gây đau bả vai bằng cách nào?

Để chẩn đoán nguyên nhân gây đau bả vai, bác sĩ thường sẽ thực hiện các bước sau:

• Hỏi bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng đau bả vai, bao gồm thời gian bắt đầu, tần suất, mức độ đau, các yếu tố gây đau tăng cường hoặc giảm nhẹ, và bất kỳ triệu chứng khác đi kèm. Họ cũng sẽ tìm hiểu về tiểu sử y tế và tiểu sử bệnh lý của bạn.
• Khám cơ và khớp: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng vai và cổ của bạn để đánh giá cơ, khớp, và sự di chuyển. Họ có thể yêu cầu bạn thực hiện một số động tác hoặc kiểm tra sức mạnh của cơ bắp.
• Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh: Để có một cái nhìn chi tiết hơn về vùng vai và cột sống cổ, bác sĩ có thể yêu cầu các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như X-quang, cộng hưởng từ (MRI), hoặc siêu âm. Điều này có thể giúp phát hiện các vấn đề như viêm khớp, thoái hóa đĩa đệm, gãy xương, hay các tổn thương khác.
• Xét nghiệm máu: Đôi khi, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu viêm, nhiễm trùng hoặc các bệnh lý khác có thể gây đau vai.

Dựa trên kết quả của các bước trên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán về nguyên nhân gây đau bả vai của bạn và lập kế hoạch điều trị phù hợp. Đôi khi, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung hoặc kết hợp với các chuyên khoa khác để đảm bảo chẩn đoán chính xác.

Điều trị đau bả vai

Điều trị đau ở bả vai phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra đau cụ thể và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thông thường:

• Nghỉ ngơi: Đầu tiên, nghỉ ngơi vai để giảm tải lực và giúp giảm đau. Tránh các hoạt động gây căng thẳng cho vai trong thời gian này.
• Vận động nhẹ nhàng và tập luyện: Sau giai đoạn nghỉ ngơi, bắt đầu vận động nhẹ nhàng và tập luyện để tăng cường cơ bắp và khớp vai. Điều này giúp cải thiện sự ổn định và linh hoạt của vai. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia về chương trình tập luyện phù hợp cho trường hợp của bạn.
• Điều trị đau và viêm: Đối với đau và viêm vai nhẹ, thuốc giảm đau không kê đơn (như paracetamol hoặc ibuprofen) có thể giúp giảm đau và viêm. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
• Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu như siêu âm, điện xung, và liệu pháp nhiệt có thể được sử dụng để giảm đau và tăng cường sự phục hồi trong trường hợp cần thiết. Các kỹ thuật như châm cứu và massage cũng có thể hữu ích.
• Dùng đệm nhiệt: Áp dụng nhiệt lên vùng vai bằng gói nhiệt hay chai nước nóng có thể giảm đau và giãn cơ.
• Điều trị theo chỉ định của bác sĩ: Trong một số trường hợp nghiêm trọng hoặc khi các biện pháp trên không đạt hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác như tiêm corticosteroid, Kích thích dây thần kinh bằng xung điện qua da (TENS), hoặc thậm chí phẫu thuật để sửa chữa các vấn đề cơ hoặc khớp trong vai.

Quan trọng nhất, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được đánh giá và chẩn đoán chính xác. Họ sẽ đưa ra lời khuyên và kế hoạch điều trị phù hợp dựa trên tình trạng của bạn.

Các biện pháp phòng ngừa đau bả vai

Để phòng ngừa đau bả vai, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau đây:

• Tập thể dục và rèn luyện cơ bắp vai: Thực hiện các bài tập tăng cường cơ bắp vai và các nhóm cơ liên quan có thể giúp cải thiện sức mạnh và sự ổn định của vai. Đảm bảo tập luyện đúng kỹ thuật và có sự hướng dẫn của người chuyên gia để tránh chấn thương.
• Duy trì tư thế đúng: Hãy luôn giữ tư thế đứng và ngồi đúng, hỗ trợ vùng vai và lưng. Tránh ngồi lâu và thường xuyên thay đổi tư thế.
• Điều chỉnh tư thế làm việc: Khi làm việc trên máy tính hoặc bàn làm việc, hãy đảm bảo bàn phím, chuột và màn hình được đặt ở vị trí thoải mái để tránh căng thẳng và căng cơ bắp vai.
• Điều chỉnh tư thế khi ngủ: Sử dụng gối và đệm phù hợp để hỗ trợ vùng vai và cổ khi ngủ. Tránh ngủ trên bụng, vì điều này có thể tạo áp lực lên vai và cổ.
• Hạn chế tải lực: Tránh mang quá nặng hoặc tiếp xúc với hoạt động cần sử dụng vai một cách cường độ cao trong thời gian dài. Nếu cần, sử dụng các phương tiện hỗ trợ hoặc công cụ để giảm tải lực lên vai, như hành lý có bánh xe hoặc túi đeo vai.
• Nâng vật đúng cách: Khi nâng đồ vật nặng, hãy sử dụng đúng kỹ thuật nâng, hạ thấp trọng tâm và hỗ trợ bằng cả hai tay để giảm căng thẳng trên vai.
• Điều chỉnh hoạt động thể chất: Nếu bạn tham gia vào hoạt động thể chất đòi hỏi sự sử dụng lực lượng từ vai, hãy đảm bảo rằng bạn đã được tập huấn đúng kỹ thuật và sử dụng trang thiết bị bảo hộ khi cần thiết.
• Kiểm soát căng thẳng và căng cơ: Hãy học cách giảm căng thẳng và căng cơ bằng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, massage, hoặc tập thở.
• Điều chỉnh dinh dưỡng: Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho xương, cơ, và khớp của bạn bằng cách ăn một chế độ ăn giàu canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng khác quan trọng.
• Theo dõi sức khỏe tổng thể: Đảm bảo duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm việc ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, và tránh căng thẳng quá mức.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ khi bị đau vai

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bạn gặp phải các tình huống sau đây liên quan đến đau bả vai:

• Đau bả vai kéo dài: Nếu đau bả vai kéo dài trong một khoảng thời gian dài mà không có dấu hiệu cải thiện, hoặc ngay cả sau khi đã thực hiện các biện pháp tự chăm sóc như nghỉ ngơi và thay đổi hoạt động, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế để đánh giá và điều trị chính xác.
• Đau bả vai cấp tính và nghiêm trọng: Nếu bạn gặp phải một cơn đau bả vai cấp tính, đau nhiều và không thể chịu đựng, có thể kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, mệt mỏi, buồn nôn, hoặc cảm giác áp lực ở ngực, đây có thể là dấu hiệu của vấn đề tim mạch nghiêm trọng và bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.
• Mất khả năng vận động vai: Nếu đau bả vai làm hạn chế đáng kể khả năng di chuyển, sử dụng hoặc hạn chế hoạt động hàng ngày của bạn, và kéo dài trong thời gian dài, bạn nên tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ để đánh giá và điều trị tình trạng của bạn.
• Đau bả vai kèm theo các triệu chứng khác: Nếu đau bả vai đi kèm với các triệu chứng như sốt cao, sưng, đỏ, biến dạng, hoặc tê cóng ở vai và cánh tay, bạn nên đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và điều trị phù hợp.
• Đã từng có chấn thương hoặc bệnh lý: Nếu bạn có lịch sử chấn thương hoặc bệnh lý ở vai, cổ, hoặc xương khớp khác, và gặp phải đau bả vai mới hoặc tăng cường, bạn nên đi khám bác sĩ để được kiểm tra và đánh giá.

Hãy lưu ý rằng đây chỉ là một số tình huống thông thường khi nên đi khám bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng hoặc triệu chứng khác liên quan đến đau bả vai, luôn tốt nhất là tìm kiếm ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được đánh giá và chẩn đoán chính xác.