Ung thư gan – căn bệnh hiểm ác đang ngày càng phổ biến, trở thành nỗi ám ảnh cho nhiều người. Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để phòng ngừa và chiến thắng căn bệnh này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin về những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân.
Nguyên nhân chính gây ung thư gan
Viêm gan virus
Viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan B và C, là một trong những nguyên nhân chính gây ung thư gan. Sau đây là thông tin chi tiết về mối liên hệ giữa hai căn bệnh này:
Viêm gan B:
- Lây truyền: Qua đường máu, dịch tiết (như nước bọt, dịch tiết âm đạo), quan hệ tình dục không an toàn.
- Tác động: Viêm gan B tấn công trực tiếp vào gan, gây viêm và tổn thương gan. Theo thời gian, những tổn thương này có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
Viêm gan C:
- Lây truyền: Qua đường máu (như dùng chung kim tiêm, kim châm) và dịch tiết.
- Tác động: Tương tự như viêm gan B, virus viêm gan C cũng tấn công trực tiếp vào gan, gây viêm và tổn thương gan. Việc virus tồn tại trong cơ thể lâu dài làm tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan.
Cơ chế gây ung thư gan:
- Viêm gan virus B và C gây ra tình trạng viêm nhiễm mãn tính tại gan.
- Viêm nhiễm mãn tính dẫn đến tổn thương DNA, tạo điều kiện cho các đột biến gen xảy ra.
- Các đột biến gen này có thể kích hoạt sự phát triển của tế bào ung thư gan.
Xơ gan
Xơ gan là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ung thư gan. Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương và sẹo hóa, khiến chức năng gan suy giảm. Theo thời gian, những tổn thương này có thể dẫn đến ung thư gan.
Nguyên nhân gây xơ gan:
- Viêm gan virus: Viêm gan B và C là những nguyên nhân phổ biến nhất gây xơ gan. Virus tấn công trực tiếp vào gan, gây viêm và tổn thương gan. Theo thời gian, những tổn thương này có thể dẫn đến xơ gan.
- Sử dụng rượu bia: Rượu bia là nguyên nhân trực tiếp gây xơ gan. Khi được chuyển hóa tại gan, rượu bia tạo ra acetaldehyde, một chất độc hại có khả năng gây tổn thương gan và xơ gan.
- Gan nhiễm mỡ: Gan nhiễm mỡ là tình trạng gan tích tụ nhiều mỡ thừa. Theo thời gian, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành xơ gan.
Cơ chế gây ung thư gan:
- Xơ gan làm cho gan bị tổn thương và sẹo hóa, khiến chức năng gan suy giảm.
- Gan bị tổn thương không thể lọc bỏ các chất độc hại hiệu quả, dẫn đến tích tụ các chất độc hại trong cơ thể.
- Một số chất độc hại này có khả năng gây ung thư gan.
- Xơ gan cũng làm tăng nguy cơ đột biến gen, tạo điều kiện cho các tế bào ung thư gan phát triển.
Aflatoxin B1
Aflatoxin B1 là một loại nấm độc thường có trong lạc, ngô, đậu phộng bị mốc. Đây là một chất độc hại cao có khả năng gây ung thư gan.
Đặc điểm của Aflatoxin B1:
- Tính độc hại: Aflatoxin B1 là một trong những chất độc sinh học mạnh nhất được biết đến. Nó có khả năng gây tổn thương DNA, dẫn đến đột biến gen và ung thư gan.
- Khả năng chịu nhiệt: Aflatoxin B1 không bị phân hủy bởi nhiệt độ nấu ăn thông thường. Nó chỉ bị phân hủy ở nhiệt độ trên 280 độ C.
- Sự hiện diện: Aflatoxin B1 có thể xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm lạc, ngô, đậu phộng, lúa mì, gạo, và các loại hạt khác. Nấm mốc Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus là hai loại nấm thường sản sinh ra Aflatoxin B1.
Cơ chế gây ung thư gan:
- Aflatoxin B1 được chuyển hóa bởi gan thành một chất độc hại hơn.
- Chất độc hại này có khả năng gây tổn thương DNA, dẫn đến đột biến gen.
- Các đột biến gen này có thể kích hoạt sự phát triển của tế bào ung thư gan.
Uống rượu bia nhiều
Uống rượu bia nhiều là một trong những nguyên nhân chính gây ung thư gan. Rượu bia là nguyên nhân trực tiếp gây xơ gan, và xơ gan lại là một yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư gan.
Tác hại của rượu bia đối với gan:
- Gây tổn thương tế bào gan: Rượu bia khi được chuyển hóa tại gan tạo ra acetaldehyde, một chất độc hại có khả năng gây tổn thương tế bào gan.
- Gây viêm gan: Viêm gan do rượu bia là tình trạng viêm gan do sử dụng rượu bia quá mức. Viêm gan do rượu bia có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.
- Gây xơ gan: Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương và sẹo hóa, khiến chức năng gan suy giảm. Xơ gan là một yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư gan.
Cơ chế gây ung thư gan:
- Rượu bia gây tổn thương DNA của tế bào gan.
- Tổn thương DNA có thể dẫn đến đột biến gen, tạo điều kiện cho các tế bào ung thư gan phát triển.
- Rượu bia cũng làm tăng nguy cơ viêm gan và xơ gan, hai yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư gan.
Nguyên nhân khác gây ung thư gan
Ngoài những nguyên nhân chính như viêm gan virus, xơ gan, aflatoxin B1 và uống rượu bia nhiều, còn có một số nguyên nhân khác có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan, bao gồm:
Béo phì:
- Béo phì là yếu tố nguy cơ cao mắc nhiều bệnh ung thư, bao gồm ung thư gan.
- Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 2-3 lần so với người có cân nặng bình thường.
- Béo phì gây ra tình trạng viêm mãn tính trong cơ thể, có thể dẫn đến tổn thương DNA và ung thư gan.
Tiểu đường:
- Tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc xơ gan và ung thư gan.
- Người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 2 lần so với người không mắc bệnh tiểu đường.
- Tiểu đường làm tăng nguy cơ viêm gan, xơ gan và tổn thương DNA, dẫn đến ung thư gan.
Hút thuốc lá:
- Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan.
- Hút thuốc lá làm tổn thương DNA và thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư.
- Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 1,5 lần so với người không hút thuốc lá.
Chế độ ăn uống không lành mạnh:
- Ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn, đồ nướng, nhiều muối có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan.
- Thức ăn chế biến sẵn và đồ nướng thường chứa nhiều nitrat, nitrit và hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) là những chất có khả năng gây ung thư.
- Ăn nhiều muối có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, là một yếu tố nguy cơ dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác của ung thư gan bao gồm:
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại
- Lạm dụng thuốc
- Di truyền
Tương tác giữa các nguyên nhân gây ung thư gan
Điều quan trọng cần lưu ý là các nguyên nhân gây ung thư gan thường tương tác lẫn nhau, làm tăng nguy cơ mắc bệnh lên nhiều lần so với khi chỉ có một nguyên nhân. Ví dụ:
- Viêm gan B hoặc C: Người bị viêm gan B hoặc C có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 20 lần so với người không bị.
- Uống rượu bia: Uống rượu bia làm tăng nguy cơ ung thư gan, đặc biệt ở những người bị viêm gan B hoặc C. Nguy cơ ung thư gan ở người bị viêm gan B hoặc C và uống nhiều rượu bia cao hơn gần 100 lần so với người không có yếu tố nguy cơ nào.
- Xơ gan: Xơ gan, do bất kỳ nguyên nhân nào (viêm gan virus, rượu bia, gan nhiễm mỡ), đều làm tăng nguy cơ ung thư gan.
- Aflatoxin B1: Tiếp xúc với aflatoxin B1, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao khác như người bị viêm gan B hoặc C, làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ khác như béo phì, tiểu đường, hút thuốc lá cũng có thể tương tác với nhau và với các nguyên nhân chính để làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Ví dụ:
- Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 2-3 lần. Nguy cơ này cao hơn nữa ở những người béo phì và cũng bị viêm gan B hoặc C.
- Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 1,5 lần. Nguy cơ này cao hơn nữa ở những người hút thuốc lá và cũng bị viêm gan B hoặc C.
Như vậy, bài viết đã nêu ra những nguyên nhân chính dẫn đến ung thư gan. Việc nắm bắt và loại bỏ các yếu tố nguy cơ này đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa hiệu quả căn bệnh nguy hiểm này. Hãy xây dựng lối sống lành mạnh, thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế rượu bia, đồng thời tiêm phòng viêm gan B và tầm soát ung thư gan định kỳ để bảo vệ sức khỏe gan của bạn.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm và tham gia các nền tảng để cập nhật và trao đổi thêm những thông tin – tình trạng sức khỏe cùng cộng đồng và bác sĩ chuyên khoa tại.
- Youtube: Youtube.com/@suckhoeyte
- Facebook Page: Fb.com/suckhoeyte.com.vn/
- Facebook Group: Fb.com/536288528581514
- Tiktok: Tiktok.com/@suckhoeyte