Sẹo là một phần không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Chúng là những dấu ấn lưu lại trên da sau khi trải qua các tổn thương, từ những vết thương nhỏ do tai nạn, côn trùng cắn, đến những vết mổ lớn hay những di chứng của các bệnh da liễu như mụn trứng cá, thủy đậu,…
Tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng sẹo có thể gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, khiến nhiều người mất đi sự tự tin trong giao tiếp và cuộc sống. Đặc biệt, sẹo ở những vị trí dễ nhìn thấy như mặt, cổ, tay,… có thể khiến người mắc phải cảm thấy tự ti, mặc cảm và né tránh giao tiếp xã hội.
Có bao nhiêu loại sẹo?
Có nhiều loại sẹo khác nhau, nhưng có thể chia thành 4 nhóm chính dựa trên hình dạng và cấu trúc của sẹo:
- Sẹo lõm: Loại sẹo này hình thành khi mô da bị mất đi, dẫn đến bề mặt da bị lõm xuống. Sẹo lõm có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm mụn trứng cá, thủy đậu, vết thương hở, v.v.
- Sẹo lồi: Loại sẹo này hình thành khi cơ thể sản xuất quá nhiều collagen trong quá trình lành vết thương. Sẹo lồi thường có màu đỏ, sưng và nhô cao hơn so với bề mặt da xung quanh.
- Sẹo phì đại: Loại sẹo này tương tự như sẹo lồi, nhưng thường ít sưng và nhô cao hơn. Sẹo phì đại thường không lan rộng ra ngoài khu vực da bị tổn thương ban đầu.
- Sẹo rỗ: Loại sẹo này là một dạng sẹo lõm có hình dạng giống như những chiếc rỗ nhỏ trên da. Sẹo rỗ thường do mụn trứng cá gây ra.
Ngoài 4 nhóm chính này, còn có một số loại sẹo khác như:
- Sẹo co rút: Loại sẹo này hình thành khi da bị co lại do bỏng hoặc chấn thương.
- Sẹo tăng sắc tố: Loại sẹo này có màu sẫm hơn so với da xung quanh.
- Sẹo giãn: Loại sẹo này hình thành khi da bị kéo căng quá mức, thường do mang thai hoặc tăng cân nhanh chóng.
Loại sẹo bạn có sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân gây ra sẹo, mức độ nghiêm trọng của tổn thương da và cách chăm sóc vết thương.
Nguyên nhân gây ra sẹo?
Có nhiều nguyên nhân gây ra sẹo, nhưng có thể chia thành hai nhóm chính:
Tổn thương da:
- Mụn trứng cá: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra sẹo. Khi mụn trứng cá viêm nặng, nó có thể phá hủy collagen và elastin trong da, dẫn đến sẹo lõm.
- Thủy đậu: Các nốt mụn nước do thủy đậu có thể gây ra sẹo lõm nếu chúng bị gãi hoặc vỡ.
- Vết thương hở: Vết thương hở do tai nạn, phẫu thuật hoặc bỏng có thể dẫn đến sẹo lồi, phì đại hoặc co rút.
- Chấn thương da: Các vết cắt, vết xước hoặc vết rách trên da có thể dẫn đến sẹo.
Quá trình lành vết thương:
- Sản xuất collagen quá mức: Khi cơ thể sản xuất quá nhiều collagen trong quá trình lành vết thương, có thể dẫn đến sẹo lồi hoặc phì đại.
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng tại vết thương có thể làm chậm quá trình lành da và dẫn đến sẹo.
- Chăm sóc vết thương không đúng cách: Nếu vết thương không được chăm sóc đúng cách, có thể dẫn đến sẹo.
Loại sẹo bạn có sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân gây ra sẹo, mức độ nghiêm trọng của tổn thương da và cách chăm sóc vết thương.
Quá trình hình thành sẹo diễn ra như thế nào?
Quá trình hình thành sẹo diễn ra qua 4 giai đoạn chính:
- Giai đoạn cầm máu: Khi da bị tổn thương, các mạch máu bị vỡ sẽ co lại và tạo thành cục máu đông để ngăn chặn sự chảy máu.
- Giai đoạn sưng viêm: Các tế bào bạch cầu sẽ di chuyển đến khu vực bị tổn thương để chống lại vi khuẩn và bắt đầu quá trình sửa chữa. Vết thương sẽ sưng đỏ và có thể gây đau.
- Giai đoạn tăng sinh: Các nguyên bào sợi sẽ tạo ra collagen, một loại protein giúp tái tạo da. Collagen mới sẽ lấp đầy vết thương và tạo thành mô sẹo.
- Giai đoạn tái tạo: Mô sẹo sẽ tiếp tục được cải thiện và trở nên mềm mại hơn theo thời gian. Tuy nhiên, sẹo thường sẽ không hoàn toàn giống với da bình thường.
Có một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến quá trình hình thành sẹo, bao gồm:
- Mức độ nghiêm trọng của tổn thương: Vết thương càng sâu và rộng, sẹo càng có khả năng hình thành cao.
- Vị trí của vết thương: Vết thương ở những khu vực có nhiều cử động có thể dễ hình thành sẹo hơn.
- Tuổi tác: Da trẻ có khả năng hồi phục tốt hơn da già, do đó sẹo sẽ ít noticeable hơn.
- Chăm sóc vết thương: Chăm sóc vết thương đúng cách có thể giúp giảm nguy cơ hình thành sẹo.
Có những phương pháp điều trị sẹo nào?
Có nhiều phương pháp điều trị sẹo khác nhau, tùy thuộc vào loại sẹo và mức độ nghiêm trọng của sẹo. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:
Phương pháp điều trị tại nhà:
- Kem trị sẹo: Có nhiều loại kem trị sẹo bán trên thị trường, có thể giúp làm mờ sẹo và cải thiện độ mịn của da.
- Mặt nạ tự nhiên: Một số nguyên liệu tự nhiên như nghệ, nha đam, mật ong có thể giúp làm mờ sẹo.
- Massage: Massage sẹo có thể giúp tăng lưu thông máu và làm mềm sẹo.
Phương pháp điều trị tại spa/phòng khám:
- Lột da hóa học: Lột da hóa học có thể giúp loại bỏ lớp da sần sùi và kích thích sản sinh collagen mới.
- Laser: Laser có thể giúp làm mờ sẹo, cải thiện độ mịn của da và kích thích sản sinh collagen mới.
- Tiêm filler: Tiêm filler có thể giúp làm đầy sẹo lõm.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật có thể được sử dụng để loại bỏ sẹo lồi hoặc sẹo phì đại.
Phương pháp điều trị sẹo nào hiệu quả nhất?
Phương pháp điều trị sẹo hiệu quả nhất sẽ phụ thuộc vào loại sẹo và mức độ nghiêm trọng của sẹo. Dưới đây là một số lưu ý:
- Sẹo mới: Sẹo mới thường dễ điều trị hơn sẹo cũ.
- Sẹo lõm: Sẹo lõm có thể khó điều trị hơn sẹo lồi hoặc phì đại.
- Kích thước sẹo: Sẹo càng nhỏ, càng dễ điều trị.
- Sức khỏe của bạn: Sức khỏe tốt có thể giúp cơ thể bạn hồi phục nhanh hơn và giảm nguy cơ hình thành sẹo.
Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được tư vấn phương pháp điều trị sẹo phù hợp nhất với bạn.
Sẹo có thể tái phát hay không?
Sẹo có thể tái phát, đặc biệt là trong một số trường hợp sau:
- Điều trị không đúng cách: Nếu bạn không điều trị sẹo đúng cách, hoặc sử dụng phương pháp điều trị không phù hợp, sẹo có thể tái phát hoặc trở nên tồi tệ hơn.
- Chăm sóc da không đúng cách: Nếu bạn không chăm sóc da sau khi điều trị sẹo đúng cách, sẹo có thể tái phát.
- Yếu tố di truyền: Một số người có cơ địa dễ hình thành sẹo hơn những người khác.
- Tác động bên ngoài: Nếu da bị tổn thương sau khi điều trị sẹo, sẹo có thể tái phát.
Sau khi điều trị sẹo cần lưu ý những gì?
Để ngăn ngừa sẹo tái phát, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ: Sau khi điều trị sẹo, bạn cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về cách chăm sóc da và sử dụng thuốc.
- Chống nắng: Tia UV có thể làm sẹo trở nên sẫm màu và dày hơn. Do đó, bạn cần sử dụng kem chống nắng có SPF 30 trở lên hàng ngày.
- Giữ ẩm cho da: Da khô có thể làm sẹo trở nên ngứa và khó chịu. Do đó, bạn cần giữ ẩm cho da bằng kem dưỡng ẩm phù hợp.
- Tránh sờ nắn hoặc nặn sẹo: Sờ nắn hoặc nặn sẹo có thể làm sẹo trở nên tồi tệ hơn.
- Tránh trang điểm đậm: Trang điểm đậm có thể làm sẹo trở nên rõ ràng hơn.
- Tránh các hoạt động có thể làm tổn thương da: Tránh các hoạt động có thể làm tổn thương da, chẳng hạn như cọ xát hoặc va chạm mạnh.
Làm thế nào để phòng ngừa sẹo?
- Vệ sinh da mặt: Rửa mặt hai lần mỗi ngày với sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa dầu. Tẩy trang kỹ vào ban đêm. Tẩy tế bào chết 1-2 lần mỗi tuần.
- Chế độ ăn uống: Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đường và carbohydrate. Ăn nhiều trái cây và rau quả. Uống nhiều nước.
- Chăm sóc da: Sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp với loại da. Tránh sử dụng mỹ phẩm chứa nhiều dầu hoặc cồn. Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Giảm căng thẳng.
- Một số mẹo khác: Sử dụng giấy thấm dầu để loại bỏ bớt dầu thừa trên da. Thay vỏ gối thường xuyên. Không nặn mụn.
- Chăm sóc vết thương: Vệ sinh vết thương sạch sẽ bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn. Giữ vết thương khô ráo, thoáng mát. Băng bó vết thương cẩn thận. Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về cách chăm sóc vết thương.
Sẹo là một phần tự nhiên của quá trình lành vết thương. Tuy nhiên, có một số phương pháp điều trị có thể giúp cải thiện hình dạng và độ mịn của sẹo. Nếu bạn lo lắng về sẹo của mình, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm và tham gia các nền tảng để cập nhật và trao đổi thêm những thông tin – tình trạng sức khỏe cùng cộng đồng và bác sĩ chuyên khoa tại.
- Youtube: Youtube.com/@suckhoeyte
- Facebook Page: Fb.com/suckhoeyte.com.vn/
- Facebook Group: Fb.com/536288528581514
- Tiktok: Tiktok.com/@suckhoeyte