Xuyên khung là một loại cây cỏ, có tên khoa học là Ligusticum striatum, thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Xuyên khung có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam. Cây xuyên khung có thân cao khoảng 30-100cm, thân thẳng, có rãnh dọc. Lá mọc so le, kép 3 lần, mỗi lá chét có hình mũi mác, mép khía răng cưa. Hoa màu trắng, mọc thành tán ở đầu cành. Quả hình cầu, có gai.
Xuyên khung được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây đã già. Củ xuyên khung được rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô. Đây là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng hoạt huyết, khứ ứ, tán hàn, khu phong.
Tại sao xuyên khung có thể chữa được bệnh?
Xuyên khung chứa nhiều thành phần có tác dụng chữa bệnh, bao gồm:
- Tinh dầu: Tinh dầu chứa các chất phtalid có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa,…
- Dầu béo: Dầu béo xuyên khung chứa các chất béo không bão hòa có tác dụng làm giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, từ đó giúp bảo vệ tim mạch.
- Axit ferulic: Axit ferulic có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm, chống nhiễm trùng,…
- Tanin: Tanin có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa,…
- Saponin: Saponin có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa,…
- Flavonoid: Flavonoid có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa,…
Xuyên khung được sử dụng để chữa bệnh gì?
Xuyên khung là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng hoạt huyết, khứ ứ, tán hàn, khu phong. Thuốc được sử dụng để chữa các bệnh như:
- Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt: Có tác dụng hoạt huyết, thông kinh lạc, giảm đau, giúp giảm các triệu chứng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.
- Đau bụng, đau nhức xương khớp: Tác dụng khu phong, trừ hàn, giảm đau, giúp giảm các triệu chứng đau bụng, đau nhức xương khớp do phong hàn gây ra.
- Trĩ: Có tác dụng hoạt huyết, tiêu thũng, giúp giảm đau, sưng, viêm do trĩ.
- Kinh nguyệt không đều, rong kinh: Tác dụng điều kinh, thông kinh, giúp kinh nguyệt ra đều đặn, thông kinh.
- Viêm khớp dạng thấp, viêm thần kinh ngoại biên: Có tác dụng hoạt huyết, khu phong, giảm đau, chống viêm, giúp cải thiện các triệu chứng của viêm khớp dạng thấp, viêm thần kinh ngoại biên.
Ngoài ra, xuyên khung còn được sử dụng để chữa các bệnh khác như:
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Tác dụng hoạt huyết, chống đông máu, giúp cải thiện lưu thông máu não, từ đó ngăn ngừa và điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
- Hội chứng tiền kinh nguyệt: Tác dụng điều kinh, giảm đau, giúp giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt như đau bụng kinh, đau đầu, căng tức ngực,…
- Chuột rút: Tác dụng hoạt huyết, giảm đau, giúp giảm các triệu chứng chuột rút.
- Viêm tai giữa: Tác dụng hoạt huyết, kháng khuẩn, chống viêm, giúp cải thiện các triệu chứng của viêm tai giữa.
Xuyên khung có tác dụng phụ gì?
Thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
- Buồn nôn, nôn mửa
- Tiêu chảy
- Rối loạn tiêu hóa
- Nổi mẩn đỏ
- Ngứa
- Viêm da
Ngoài ra, vị thuốc này cũng có thể tương tác với một số loại thuốc khác, chẳng hạn như:
- Thuốc chống đông máu: Có thể làm tăng tác dụng chống đông máu của các loại thuốc này, dẫn đến nguy cơ chảy máu.
- Thuốc chống co giật: Có thể làm giảm tác dụng của các loại thuốc này, dẫn đến nguy cơ tăng tần suất co giật.
- Thuốc hạ huyết áp: Có thể làm giảm huyết áp.
Để sử dụng vị thuốc này an toàn, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng:
- Không dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú.
- Không dùng cho người bị tỳ hư, ăn kém, hỏa uất.
- Không dùng cho người bị âm hư hỏa vượng, đổ mồ hôi trộm, họng khô, miệng khát, phát sốt,…
- Không dùng cho người bị dị ứng với xuyên khung hoặc bất kỳ hoạt chất nào trong xuyên khung.
- Không dùng quá liều.
Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng, người bệnh nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ. Dưới đây là một số trường hợp cụ thể cần lưu ý khi sử dụng:
- Người bị tỳ hư: Xuyên khung có tính ấm, có thể gây nóng trong, nên người bị tỳ hư nên thận trọng khi sử dụng.
- Người bị âm hư hỏa vượng: Xuyên khung có tính ấm, có thể làm tăng hỏa, nên người bị âm hư hỏa vượng không nên sử dụng.
- Người bị dị ứng với xuyên khung: Xuyên khung có thể gây dị ứng, nên người bị dị ứng với xuyên khung không nên sử dụng.
- Người đang sử dụng các loại thuốc khác: Xuyên khung có thể tương tác với một số loại thuốc khác, nên người đang sử dụng các loại thuốc khác cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng xuyên khung.
Xuyên khung dùng như thế nào?
Xuyên khung là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng hoạt huyết, khứ ứ, tán hàn, khu phong. Vị thuốc này có thể được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, thuốc viên, cao thuốc,…
- Thuốc sắc: Liều dùng: 4 – 8g xuyên khung khô, sắc với 400ml nước, chia 3 lần uống trong ngày.
- Thuốc viên: Liều dùng: 10 – 15g xuyên khung khô, sắc lấy nước, cô đặc thành cao, trộn với bột mì và đường làm viên. Uống ngày 2 lần, mỗi lần 10 – 15 viên.
- Cao thuốc: Liều dùng: 10 – 15g xuyên khung khô, sắc lấy nước, cô đặc thành cao. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 – 15ml.
Xuyên khung có thể gây ra một số tác dụng phụ như nóng trong, táo bón,… Nếu gặp phải các tác dụng phụ này, người bệnh cần ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc lương y.
Xuyên khung có thể kết hợp với các vị thuốc nào?
Xuyên khung có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác nhau để tăng hiệu quả điều trị. Dưới đây là một số vị thuốc thường được kết hợp:
- Bạch chỉ: Bạch chỉ có tác dụng tán phong, trừ thấp, chỉ thống. Khi kết hợp, bạch chỉ có tác dụng tăng cường tác dụng giảm đau, kháng viêm, thông kinh, tán ứ.
- Đương quy: Đương quy có tác dụng hoạt huyết, bổ huyết, tán ứ. Khi kết hợp, đương quy có tác dụng tăng cường tác dụng hoạt huyết, bổ huyết, thông kinh, tán ứ.
- Thục địa: Thục địa có tác dụng bổ thận, ích âm, dưỡng huyết. Khi kết hợp, thục địa có tác dụng tăng cường tác dụng bổ thận, ích âm, dưỡng huyết.
- Nhu mễ: Nhu mễ có tác dụng kiện tỳ, bổ phế, hòa trung. Khi kết hợp, nhu mễ có tác dụng giảm thiểu tác dụng nóng trong, táo bón.
- Gừng: Gừng có tác dụng ôn trung, tán hàn, hành khí. Khi kết hợp, gừng có tác dụng tăng cường tác dụng ôn trung, tán hàn, hành khí.
- Ngưu tất: Ngưu tất có tác dụng hoạt huyết, thông kinh, bổ thận. Khi kết hợp, ngưu tất có tác dụng tăng cường tác dụng hoạt huyết, thông kinh, bổ thận.
- Tiểu hồi: Tiểu hồi có tác dụng hành khí, hóa ứ, giảm đau. Khi kết hợp, tiểu hồi có tác dụng tăng cường tác dụng hành khí, hóa ứ, giảm đau.
Ngoài ra còn có thể kết hợp với các vị thuốc khác tùy theo từng mục đích điều trị cụ thể.
Tài liệu tham khảo thêm
Bạn có thể tham khảo thêm một số nghiên cứu về tác dụng của xuyên khung đối với sức khỏe:
Ligusticum Chuanxiong: A Review of Its Phytochemistry, Pharmacology, and Ethnopharmacology”
(Xuyên khung: Tổng quan về hóa thực vật, dược lý và dược học cổ truyền). Bài viết được công bố trên tạp chí Journal of Ethnopharmacology, một tạp chí khoa học uy tín trong lĩnh vực dược học cổ truyền. Bài viết này cung cấp một tổng quan về các nghiên cứu về xuyên khung. Bài viết tập trung vào các khía cạnh hóa thực vật, dược lý và dược học cổ truyền của xuyên khung.
(Tác dụng chống viêm và giảm đau của chiết xuất xuyên khung trong mô hình viêm tụy cấp ở chuột). Bài viết được công bố trên tạp chí Journal of Ethnopharmacology, một tạp chí khoa học uy tín trong lĩnh vực dược học cổ truyền.
Bài viết này nghiên cứu tác dụng chống viêm và giảm đau của chiết xuất xuyên khung trong mô hình viêm tụy cấp ở chuột. Kết quả cho thấy chiết xuất xuyên khung có tác dụng ức chế sự sản sinh các cytokine gây viêm và giảm các dấu hiệu viêm như sưng, nóng, đỏ và đau trong mô hình viêm tụy cấp ở chuột.
Anti-hyperglycemic and hypolipidemic effects of Ligusticum Chuanxiong extract in diabetic rats”
(Tác dụng hạ đường huyết và hạ lipid máu của chiết xuất xuyên khung ở chuột mắc bệnh tiểu đường). Bài viết được công bố trên tạp chí Journal of Ethnopharmacology, một tạp chí khoa học uy tín trong lĩnh vực dược học cổ truyền. Bài viết này nghiên cứu tác dụng hạ đường huyết và hạ lipid máu của chiết xuất xuyên khung ở chuột mắc bệnh tiểu đường. Kết quả cho thấy chiết xuất xuyên khung có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu và cholesterol trong máu ở chuột mắc bệnh tiểu đường.
Ligusticum Chuanxiong: A review of its pharmacological activities and clinical applications“
(Xuyên khung: Tổng quan về các hoạt động dược lý và ứng dụng lâm sàng). Bài viết được công bố trên tạp chí Phytotherapy Research, một tạp chí khoa học uy tín trong lĩnh vực dược học thực vật. Bài viết này cung cấp một tổng quan về các nghiên cứu về tác dụng dược lý của xuyên khung. Bài viết tập trung vào các hoạt động chống viêm, giảm đau, hạ đường huyết, hạ lipid máu và chống trầm cảm của xuyên khung.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm và tham gia các nền tảng để cập nhật và trao đổi thêm những thông tin – tình trạng sức khỏe cùng cộng đồng và bác sĩ chuyên khoa tại.
- Youtube: Youtube.com/@suckhoeyte
- Facebook Page: Fb.com/suckhoeyte.com.vn/
- Facebook Group: Fb.com/536288528581514
- Tiktok: Tiktok.com/@suckhoeyte
Trong trường hợp bạn có những câu hỏi, thắc mắc về tình trạng bệnh của mình có thể tham vấn ý kiến bác sĩ bằng cách nhấn vào banner bên dưới đây.
